30 października 1945 r., wieczorem, uczniowie radomskich szkół średnich stanęli z książkami przy gazowych latarniach na ul. Witolda. Gazowych, bo w mieście - w domach, szkołach - brakowało prądu, a oni chcieli się uczyć. Zgromadzenie szybko rosło i przemieniło się w demonstrację. Było to pierwsze wystąpienie antyrządowe w powojennej historii Polski. Mimo, że Radomia nie dotknęły duże zniszczenia wojenne, życie w mieście, w 1945 r., nie należało do łatwych. Brakowało mieszkań, bo znaleźli się tu m.in. wysiedleni jeszcze przez hitlerowców z terenów przyłączonych do Rzeszy (poznańskie, łódzkie) a po powstaniu także sporo warszawiaków. Wszystkie większe zakłady i fabryki, w tym i elektrownię, cofający się Niemcy ogołocili ze sprzętu, stąd duże trudności z ich ponownym uruchamianiem. Chociaż na wiosnę elektrownia ruszyła, to Radom i tak często spowijały ciemności, bo brakowało węgla do produkcji energii. Zakazano więc używania elektrycznych grzejników i kuchenek, pracy niektórych firm, wróciły przerwy w dostawie prądu .W prasie pojawiały się z kolei ogłoszenia o sprzedaży lamp karbidówek czy: „Szukam pokoju do wynajęcia. Mam swój zapas opału”. W przepełnionych szkołach pracujących na dwie zmiany, w szkołach wieczorowych, zajęcia praktycznie ustały. Wtedy uczniowie postanowili zaprotestować - zebrać się wieczorem pod czynnymi jeszcze latarniami, gazowymi i w ich świetle czytać książki. Wieść o inicjatywie uczniów LO im. Kochanowskiego szybko się rozniosła. Na Żeromskiego pochód wylał się już z chodników i sunął całą szerokością jezdni. Skandowano: „My chcemy świata!”, „ My chcemy się uczyć!”, „Gdzie jest węgiel śląski!”, „Najpierw nam, potem Moskwie”…..

Padły strzały

Historycy Instytutu Pamięci Narodowej są zgodni, było to pierwsze wystąpienie antyrządowe w powojennej historii Polski!!!

30 października, 73 lata po tamtych wydarzeniach Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” oraz VI LO im. J. Kochanowskiego zapraszają: - godz. 10, Pl.  Konstytucji 3-go Maja: happening i odtworzenie scen z protestu w 1945 r.,- godz. 11.30, Resursa: premiera filmu „My chcemy światła” o historii protestu. Fabularyzowany dokument, z okazji 100 -lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, przygotowała „Resursa Obywatelska”. Zapraszamy do obejrzenia zwiastuna dokumentu

https://youtu.be/vhRZ5Rb12ew

oraz do udziału w innych wydarzeniach przygotowanych przez OKiSz i partnerów w związku z obchodami.

30 października (wtorek)

godz. 10.00 - „My chcemy światła!” - rekonstrukcja historyczna,
Plac Konstytucji 3 Maja

godz. 11.30 – premiera filmu dokumentalnego „My chcemy światła!”,
reż. Marcin Kępa,
Resursa Obywatelska

5 listopada (poniedziałek)

godz. 18.00 - premiera filmu „Radomianie dla Niepodległej”,
reż. Przemysław Bednarczyk,

Resursa Obywatelska

8 listopada (czwartek)

godz. 18.00: „Radom wczoraj i dziś. 50 lat naszego miasta w obiektywie Wojciecha Stana” - spotkanie z artystą i prezentacja fotografii
Resursa Obywatelska

9 listopada (piątek)

godz. 9.00 - msza św. w Katedrze

godz. 10.00:  rekonstrukcja historyczna wydarzeń z czasów Republiki Radomskiej 1918 w wykonaniu uczniów VI LO im. J. Kochanowskiego i XIV Marsz Wolności wraz z odsłonięciem tablicy Marszałka Piłsudskiego; 
pl. Corazziego - pl. Konstytucji 3 Maja -  Rynek

godz. 18.00:  premiera spektaklu Teatru Poszukiwań „Nie dostaliśmy Polski za darmo”, scenariusz i reżyseria Włodzimierz Mancewicz,

Resursa Obywatelska

Wstęp na spektakl za darmowymi wejściówkami, do odebrania w Resursie od 15 października. Wejściówka upoważnia do otrzymania publikacji prof. Piotra Tusińskiego „Republika Radomska w listopadzie 1918 roku” 

11 listopada (niedziela):

godz. 16.00:  - wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych
Resursa Obywatelska

Organizatorzy: Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa obywatelska”, VI LO im. J. Kochanowskiego, Wytwórnia Filmów i Widowisk Historycznych VIS,

DK Idalin, Agnieszka Gierwatowska